O tym, który wyszedł z cienia – Caravaggio
Bohaterem kolejnego wykładu Pani Adrianny Gajdziszewskiej był Caravaggio, a dokładnie Michelangelo Merisi da Caravaggio. Choć nazwisko mogłoby sugerować, iż z miejscowości Caravaggio właśnie pochodzi ten znakomity malarz, to prawdziwym miejscem urodzenia artysty był Mediolan. A stało się to dokładnie 29 września 1571 roku. Do miejscowości Caravaggio przeprowadził się w wieku 5 lat. Pochodził z zamożnej rodziny. Jego ojcem był Ferma Merisi – architekt i dekorator wnętrz, pracujący dla znamienitych domów Sforzy i Colonny. To te rody wspierały rodzinę Caravaggia po śmierci Merisiego. Matką malarza była Lucia Aratori.
Jako trzynastolatek trafił do warsztatu Simona Peterzana. Tam przez cztery lata pobierał nauki. I już w tym okresie, jako młody chłopak, wykazywał się niezwykłym i nowatorskim wyczuciem pędzla. Niestety nie tylko tym. Co i rusz dawał o sobie znać gwałtowny temperament malarza, który wielokrotnie sprowadzał go na manowce i przysparzał kłopotów.
Caravaggio dużo podróżuje, głównie po Lombardii, ale odwiedza również Wenecję. Obserwuje prace innych malarzy. Ostatecznie w 1592 roku przybywa do Rzymu. Tam trafia do warsztatu Giuseppe Cesariego. Powstają jego pierwsze znane obrazy: „Chłopiec obierający owoce”, „Chłopiec z koszem owoców” czy też „Chory Bachus”, który de facto jest ukrytym autoportretem Caravaggia. Mimo, że były to bardzo wczesne prace, to już widać w nich nowatorskie podejście do malarstwa i zapowiedź wielkiego wpływu Caravaggia na malarstwo barokowe. Obrazy są ekspresyjne, dekoracyjne, wiele w nich dynamiki i chaosu, przenikania się światła i cienia. Zupełnie inaczej niż to było w epoce renesansu. Obrazy opowiadają historie, skupiają się przy tym na wiernym, prawie fotograficznym, odtwarzaniu szczegółów. Tu nie ma mowy o płaskim obrazie, tu obraz żyje i prawie wychodzi z ram, a szczegóły są przedstawiane w sposób naturalistyczny.
Za pierwsze wielkie arcydzieło Caravaggia uznaje się namalowany w 1594 roku obraz „Grający w karty”. To on dał mu sławę i patronat kardynała Francesca Marii Bourbona del Montego. Powstają wtedy: „Chłopiec gryziony przez jaszczurkę”, „Bachus”, „Muzycy”, „Lutnista”. Malował też obrazy o treści religijnej: „Maria Magdalena pokutująca”, „Ekstaza św. Franciszka z Asyżu”, „Święta Katarzyna”. Postaci na tych obrazach ukazane są bardzo realistycznie. Mówi się wręcz, że Caravaggio strącił świętych z nieba i postawił na ziemi jako zwykłych ludzi. To zresztą często przysparzało mu kłopotów. Wykonywane na zlecenie dzieła były po prostu zwracane. Nie do przyjęcia było, aby święta miała twarz ladacznicy! Dobitnie widać to w cyklu trzech obrazów poświęconych świętemu Mateuszowi, a wykonanych jako dekoracja kaplicy Contarellich w kościele Świętego Ludwika Króla Francji w Rzymie. Są to: „Męczeństwo św. Mateusza”, „Powołanie św. Mateusza” oraz „Św. Mateusz i anioł”. Postać świętego bardziej przypomina na nich chłopa wyrobnika (brudne stopy!) niż uduchowionego ewangelistę. Ale to jest właśnie cały Caravaggio – skrajnie realistyczne przedstawienie postaci, mistrzowskie operowanie strukturą i światłem, technika chiaroscuro – zastosowanie kontrastu między światłem i cieniem tak, aby nasz wzrok podążał za światłem.
Obrazy Caravaggia to obrazy pełne emocji. Ale równie pełne emocji i burzliwych wydarzeń było całe jego życie. W kartotece kryminalnej pełno przewinień Caravaggia: napaści, rozbojów, obrażania innych, nadużywania alkoholu, wybijania okien w kamienicach, zaległości czynszowych. Wszystko to uchodziło Mistrzowi na sucho. Znamienici protektorzy trzymali nad nim parasol ochronny. Do czasu jednak. Nie można było spuścić zasłony milczenia na zabójstwo, a do takiego doszło w 1606 roku. Caravaggio w bójce zabił swojego przyjaciela Ranuccia Tomassoniego. Caravaggio musiał uciekać. Najpierw do Neapolu, gdzie namalował m.in. „Matkę Boską Różańcową”, następnie na Maltę, gdzie, namalował m.in. „Ścięcie św. Jana Chrzciciela” i w końcu na Sycylię, gdzie powstał obraz „Wskrzeszenie Łazarza”. Caravaggio doczekał się wprawdzie ułaskawienia, ale do Rzymu nie dotarł. Przyjmuje się, że zmarł 18 lipca 1610 roku w szpitalu w Porto Ercole w Toskanii. Okoliczności i miejsce śmierci artysty cały czas są jeszcze badane.
Caravaggio i jego nowatorskie podejście do barokowego malarstwa stało się inspiracją dla wielu młodych malarzy. Mimo to przez lata było ono zapomniane. Ponownie odkryty został dopiero w XX wieku. A przecież nie ulega wątpliwości, że Caravaggio był najbardziej wpływowym malarzem w historii sztuki.
Bardzo jesteśmy wdzięczni Pani Adriannie Gajdziszewskiej za ten arcyciekawy wykład.
Barbara Simon
W dniu 13 maja 2025r. wysłuchaliśmy kolejnego wykładu Pani Adrianny Gajdziszewskiej
p.t. „Geniusz Picasso”
Wykład poświęcony był życiu i twórczości Pabla Picassa – jednego z
najwybitniejszych artystów XX wieku, którego wpływ na rozwój sztuki nowoczesnej jest
nie do przecenienia.
Picasso był płodnym artystą, pozostawił po sobie ponad 13tys. obrazów, ponad 34tys.
ilustracji, ponad 100tys. szkiców i rysunków. Poza tym, tworzył ceramikę, rzeźbę, pisał
poezję, zajmował się scenografią, projektował stroje.
Pablo Dieo Jose Francisco de Paula Ruiz y Picasso ( pełne nazwisko) urodził się
25.X.1881r w Maladze (Hiszpania). Był synem artysty, nauczyciela sztuki Jose Ruiz y
Blasco i Marii Picasso. Miał dwie siostry; Dolores i Conchite ( zmarła w wieku 8 lat).
Pablo od najmłodszych lat, szkicował, rysował, malował. Był bardzo uzdolnionym
wrażliwym dzieckiem. Początkowo przede wszystkim malował ojca, matkę, siostrę.
Pierwsze prace podpisywał Pablo Ruiz, później stwierdził, że nazwisko matki Picasso jest
bardziej odpowiednie dla artysty.
Ojciec widział w nim wielki talent i zadecydował o wysłaniu Pablo do Szkoły Sztuk
Pięknych w Barcelonie. Jako 13-latek zdał egzaminy i został przyjęty do grupy
zaawansowanej. Po trzech latach Picasso przeniósł się do Madrytu i rozpoczął naukę w
Królewskiej Akademii. Picasso choć do końca nie był przekonany do akademickiego
podejścia do sztuki, to zgodnie z sugestią profesorów namalował duży obraz (2x2,5m)
„Nauka i dobroczynność”, za który zyskał uznanie profesorów, liczne dyplomy ,
stypendium i sławę. Nie znosił szkolnej dyscypliny, wolał spędzać czas w muzeum Prado,
oglądając dzieła wielkich mistrzów. Opuścił uczelnię i wrócił do Barcelony. Tam poznał
bohemę artystyczną. Dużo czasu spędzał z kolegami artystami w kawiarni „Cztery koty”,
gdzie malował, szkicował szukając swojego języka wyrazu. Tam też otworzył swoją
pierwszą wystawę.
Prace z tego okresu, to między innymi „Nauka i miłość” , „Autoportret” z 1896r.
Dotychczasowe osiągnięcia utwierdziły go o tym, że chce być profesjonalnym artystą.
Przeniósł się do Paryża, zamieszkał na Montmartrze. Tam nawiązał kontakty z bohemą
paryską Odwiedzał Luwr, gdzie podziwiał dzieła wielkich mistrzów francuskich.
Picasso wciąż poszukiwał nowych inspiracji .
Prace z tego okresu mają inną tematykę, kolory, style np. „Kobieta z kotem” 1900r. Widać
też wpływ innych artystów na jego twórczość np. E. Munck - obraz „Corrida” .
W Paryżu nawiązał ważne przyjaźnie, między inny z Carlosem. Casagemasem, który
w 1901r popełnił samobójstwo. Po śmierci przyjaciela Picasso popadł w depresję,
przeżywana żałoba ma duży wpływ na jego twórczość.
Rozpoczyna się okres niebieski (1901–1904)
W tym okresie paleta barw na jego obrazach się zmienia na błękitną, tematyka jest
smutna, przepełniona bólem, ubóstwem. Przykładowe prace z tego okresu to: „Pogrzeb
Casagemasa”, „Celestyna”, „Stary gitarzysta”, „La Vie”
Można też dostrzec w jego pracach wpływ wielkich mistrzów np. Van Gogha w
„Autoportrecie błękitnym”.
Kolejnym etapem twórczości Picassa był okres różowy (1904-1906)
Po uporaniu się z żałobą, Picasso zainteresował się życiem cyrkowców. Podobnie
jak oni, wciąż poszukiwał swojego miejsca w świecie. Życie cyrkowców stało się tematem
jego prac. W tym okresie w jego twórczości dominuje kolor różowy, cieplejsze barwy.
Obrazy z tego okresu to „Akrobatka na piłce” „Rodzina arlekina”, „Akrobatka z dzieckiem”.
Ważnym momentem w życiu Picassa było poznanie rodziny Steinów, znanych
marszandów sztuki. Pablo zaprzyjaźnił się z Gertrudą Stein. Umówił się z nią na sesję
portretową Z tych spotkań powstał najbardziej znany portret w świecie sztuki „Portret
Gertrudy Stein” (1905-1906)
Okres kubizmu (1907–1917)
Picasso z Georges'em Braque opracował zasady nowego, bardzo odważnego prądu
w sztuce – kubizmu. Nazwa stylu pochodzi od słowa “sześcian”, a jego założeniem jest
przedstawienie świata w postaci geometrycznych brył. W dziełach z tego okresu zmienił
styl, kolorystykę ( brąz, umbra), poszedł w stronę geometryzacji kształtów.
Przełomowe dzieło tego okresu: ''Panny z Awinionu"(1907)
Pierwszą, bardziej radykalną odmianą był kubizm analityczny. Obiekty przedstawione na
płótnie są rozbite na podstawowe, zgeometryzowane elementy, a następnie złożone
ponownie. W okresie kubizmu analitycznego powstają „Akordeonista” , „Człowiek z
gitarą”.
Kolejny okres to kubizm syntetyczny. Charakteryzował się jaskrawą kolorystyką. Do prac
doklejano także np. fragmenty gazet, tworząc trójwymiarowe kolaże.
Obrazy z tego okresu „Gitara”, „Stół muzyka”
W latach międzywojennych zmieniła się twórczość Picassa, sięgnął po formy
klasyczne, ale także eksperymentuje z nowymi technikami. Interesuje się rzeźbą, grafiką,
teatrem, projektuje dekoracje, stroje.
Malowane w tamtym okresie obrazy charakteryzują się żywymi kolorami, wiele z nich
przedstawia portrety bliskich.
Obrazy z tego okresu; „Trzej muzykanci”, „Matka i dziecko”.
Picasso miał również wpływ na rozwój surrealizmu w Europie.
Wiele też działo się w jego życiu prywatnym. Picasso spotykał się z wieloma słynnymi
artystami, podróżował, romansował. W 1918r poślubił Olgą Koklową- tancerkę zespołu
baletowego. Z tego związku ma syna Paola.
Szczególne miejsce w twórczości Picassa zajmuje „Guernica”, obraz który namalował
w 1937r jako protest przeciwko wojnie domowej w Hiszpanii, bombardowaniu miasta
Guernica. Obraz stał się jednym z najbardziej poruszających symboli sprzeciwu wobec
okrucieństw wojny i totalitaryzmu.
Kolejną kobietą Picassa była Maria Teresa Walter. Owocem ich namiętności była córka
Maya. Rozstali się w 1935 roku, kiedy artysta poznał nową kochankę, Dorę Maar –
artystkę, fotografkę.
Picasso chętnie portretował swoje muzy i kochanki.
Obraz „Czytająca kobieta ” jest portretem Marii Teresy Walter.
Namalował też "Portret Dory".
W czasie II wojna światowej Picasso pozostał w okupowanym Paryżu. Pod koniec
wojny wstąpił do Francuskiej Partii Komunistycznej.
Po wojnie artysta przeprowadził się do leżącej na południu Francji miejscowości Vallauris.
Okres twórczości powojennej Picassa jest bardzo bogaty i różnorodny. W tym czasie
malował, pisał, tworzył monumentalne rzeźby i ceramikę.
np. rzeźba „Kąpiący się”
Ostatnią kobietą Picassa była Jacqueline Roque. Poślubił ją w 1961 roku. Po śmierci
artysty Jacqueline popełniła samobójstwo.
W 1948r Picasso odwiedził Polskę. Był zaproszony na pierwszy Światowy Kongres
Intelektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu, gdzie narysował słynnego gołąbka
pokoju (symbol kongresu). Odwiedził również Warszawę, Muzeum Narodowemu
podarował ceramikę, był w Wilanowie. Narysował także szkic warszawskiej syrenki.
Pablo Picasso zmarł 8 kwietnia 1973r. Został pochowany w zamku na południu Francji,
który kupił w 1958r.
Pablo Picasso był wielkim artystą. Jego wpływ na sztukę i kulturę jest nie tylko trwały, ale
nadal inspiruje nowe pokolenia artystów .
Anna Różycka
Wycieczki po Krakowie
W ostatnich trzech miesiącach odbyliśmy cykl wycieczek po Krakowie ze znaną nam przewodniczką p. Małgorzatą Leks.
I – Kościół Bożego Ciała i Muzeum Żydowskie
W dn. 24.02 25. poszliśmy do kościoła kanoników laterańskich, który ufundował król Kazimierz Wielki w 1340r. Budowę ukończono w 1401r., w tym czasie powstawało nowe miasto – Kazimierz (później dzielnica Krakowa). Kościół jest duży, 3-nawowy, bogaty w wiele zabytków. Są to Ołtarz Główny wysoki na 21m, rzeźbione stalle z figurami świętych i apostołów z wyszukaną ornamentyką. Obraz do ołtarza głównego namalował T. Dolabella. Przedstawia Narodzenie Chrystusa. Ambona zbudowana w kształcie łodzi, w nawach bocznych liczne kaplice i ołtarze. Są w trakcie renowacji i przybierają wspaniały wygląd. W kościele znajdują się relikwie świętych i błogosławionych: Stanisława Kaźmierczyka, Jana Pawła II, Stefana Wyszyńskiego i Andrzeja Boboli. Na zewnątrz jest cmentarz pasyjny, góra Oliwna i Golgota. Kościołem zarządzają kanonicy laterańscy mieszkający w sąsiadującym klasztorze.
Następnie udaliśmy się do Muzeum Żydowskiego przy ul. Szerokiej na Kazimierzu. Była to dzielnica w większości zamieszkiwana przez Żydów. Muzeum powstało po II wojnie światowej dla upamiętnienia Holocaustu. W zbiorach zawarta jest 800-letnia historia Żydów na terenie Polski. Są tam wystawy stałe i czasowe. Widzieliśmy duże zbiory eksponatów: szat, naczyń, sprzętów, pism, fotografii. Poznaliśmy opisy obrzędów dotyczących życia, inicjacji religijnej i śmierci. Muzeum to pokazuje znaczącą obecność Żydów na ziemiach Polski.
II – Galeria Sukiennice
11 marca odwiedziliśmy galerię malarstwa w Sukiennicach.
Sukiennice – nazwa od handlu suknem, jako budynek handlowy zostały zbudowane w XIII w. potem je rozbudowano a wygląd ostatecznie ukształtował się w XVI w. Przybrały wówczas styl renesansowy. Pod koniec XIX w. - w 1883 roku utworzono tam decyzją Rady Miasta pierwsze na ziemiach polskich Muzeum Narodowe. Na parterze nadal były sklepy a na I piętrze powstały 4 sale z dziełami malarzy i rzeźbiarzy.
Ekspozycje:
1. Sala Bacciarellego – obrazy okresu Oświecenia, głównie portrety, w tym króla St. A. Poniatowskiego, pod którego patronatem powstawały. Przeważała ciemna tonacja w kolorystyce.
2. Sala Michałowskiego – dzieła z okresu romantyzmu, m.in. P. Michałowskiego, H. Rodakowskiego, A. Grottgera. Jest tam także portret H. Modrzejewskiej autorstwa T. Ajdukiewicza.
3. Sala Siemiradzkiego – II poł. XIX w. Tutaj przeważa malarstwo Jana Matejki. Są to wielkie formaty obrazów: Pochodnie Nerona, Hołd Pruski, Bitwa pod Racławicami a także mniejsze, takie jak Wernyhora.
4. Sala Chełmońskiego – przeważa realizm i polski impresjonizm. Widzimy tu obrazy J. Malczewskiego, m.in. Malarczyk, Śmierć Ellenai a także J. Chełmońskiego słynną „Czwórkę”. Mroczny, ciemny „Szał” Wł. Podkowińskiego przyciąga wzrok. W tej sali są też ekspozycje rzeźby takie jak „Dziewczyna i chłop z Bronowic” H. Gierymskiego oraz „Gladiator”. Warto raz na jakiś czas wstąpić do Galerii Sukiennice, aby nacieszyć się pięknem eksponowanych dzieł.
III – Szlak teatralny
W dniu 14.04.25. przeszliśmy z p. M. Leks szlakiem teatrów krakowskich.
1. Rozpoczęliśmy spacer od Teatru J. Słowackiego. Powstał na miejscu kościoła św. Ducha i szpitala Duchaków. Otwarcie nastąpiło w 1893r. pod nazwą Teatru Miejskiego. Jest to najpiękniejszy teatr w Krakowie. Zaprojektowany był przez J. Zawiejskiego i miał oświetlenie elektryczne jako pierwszy budynek w Krakowie. Od 1909r. nadano mu imię J. Słowackiego. Przed wejściem stoi pomnik A. Fredry. St. Wyspiański chciał być dyrektorem, ale przegrał z L. Solskim. Wystawił jednak tutaj wiele dramatów, m.in. Wesele, Noc listopadową i inne. Projektował też scenografie i kostiumy a także słynną do dzisiaj kurtynę. Wokół teatru skupiało się środowisko artystyczne Krakowa. W tamtym czasie występowali tutaj Irena i Ludwik Solscy, W. Siemaszkowa, M. Tarasiewicz. Konkurował też z teatrem lwowskim, ale Kraków był wówczas miastem prowincjonalnym. Po II wojnie światowej rozpoczynali tu karierę: H. Gryglaszewska, M. Stebnicka, A. Śląska, A. Hanuszkiewicz, G. Holoubek czy T. Łomnicki.
Po latach słabszych obecnie Teatr J. Słowackiego pod dyrekcją K. Głuchowskiego wystawia wybitne spektakle: Dziady, Wesele, Rok 1989, Wyspiański umiera, na które trudno kupić bilety.
2. Jama Michalika – Kabaret literacko – artystyczny działający w latach 1960 – 90, nawiązywał on do Zielonego Balonika działającego na początku ub. wieku. Funkcjonuje obecnie jako kawiarnia z okazjonalnymi występami.
3. Piwnica Pod Baranami – założona w latach 50-tych XX w. przez P. Skrzyneckiego w podziemiach Pałacu pod Baranami, który obecnie w większości zajmują sale kina Pod Baranami. Była tam najsłynniejsza scena kabaretowa w latach 1960 - 90, w której występowało wielu artystów, m.in. E. Demarczyk, L. Długosz, Z. Wodecki, A. Szałapak. Po śmierci Skrzyneckiego kabaret i Piwnica podupadły i nie wróciły już do dawnej świetności.
4. Teatr Rapsodyczny – na terenie Collegium Maius, działał w okresie przedwojennym i w czasie wojny. Grał w nim m.in. Karol Wojtyła. Występy były na dziedzińcu.
5. Teatr Stary – powstał w XVIII w. jako teatr miejski, przemianowany później na Teatr Stary. Upadek i odrodzenie nastąpiły w XX w. Czasy świetności to lata 60-te i 70-te. Spektakle tworzyli wybitni reżyserzy: A. Wajda, K. Kieślowski, K. Swinarski, J. Grzegorzewski. Były to Dziady, Noc listopadowa, Zbiegiem lat, z biegiem dni, Antygona. W latach 80-tych St. Radwan – reżyser i kompozytor był twórcą przedstawień: Zbrodnia i kara, Hamlet, Idiota.
W 1991r. Uzyskał status Teatru Narodowego a w 2001r. imię Heleny Modrzejewskiej. Grali tu słynni aktorzy: J. Bińczycki, J. Trela, J. Stuhr, D. Segda, A. Dymna, A. Radwan, T. Budzisz – Krzyżanowska i inni. Niektórzy z nich grają do dzisiaj.
Spacer szlakiem teatralnym był bardzo ciekawy, w dodatku sprzyjała nam piękna pogoda.
IV – Cmentarz Rakowicki
Kolejną wycieczką w dniu 12 maja 2025r. był spacer po największej nekropolii Krakowa. Cmentarz założony w 1801-2 roku. Był założony za miastem, nazwa pochodzi od wsi Rakowice. Wielokrotnie powiększany zajmuje 42 ha, znajduje się tutaj 75 tys. grobów. Rozplanowany przez G. Kremera, w centralnym miejscu umieszczono kaplicę zbudowaną w latach 1861-62. Jako pomnik kultury narodowej i miejsce spoczynku zasłużonych osób oraz sztukę nagrobną wpisany do rejestru zabytków. Do powierzchni cmentarza cywilnego włączono w 1920r. Cmentarz wojskowy, gdzie spoczywają żołnierze różnych narodowości.
Na cmentarzu znajdują się groby – kaplice, które świadczą o zamożności i znaczeniu pochowanych tam osób. Częste symbole nagrobne to anioły z makowinkami, złamane drzewo i bluszcz. Przy głównych alejkach są groby rodziny Estreicherów, Kossaków, Józefa Dietla, rodziny Stuhrów. Jan Matejko miał życzenie być pogrzebanym na rozstaju dróg i jego grobowiec znajduje się na skrzyżowaniu głównych alei. Spoczywa tu także H. Modrzejewska, chociaż zmarła w USA, jej ciało sprowadzono do Polski. Często odwiedzanym grobem jest miejsce pochówku rodziców i brata Jana Pawła II. Dużą grupę stanowią grobowce zakonów: dominikanów, jezuitów, także zakonów żeńskich. Bardzo wymowny i poruszający jest Krzyż Katyński opleciony rękami zabitych oficerów.
W alei zasłużonych pogrzebano wielu znanych krakowian m.in.: gen. A. Studziński, P. Skrzynecki, L.J. Kern, M. Grechuta, J. Bińczycki, J. Jarocki, E. Demarczyk. Na tym cmentarzu spoczywają także W. Szymborska i Z. Wodecki.
Cmentarz Rakowicki to miejsce do wielokrotnego odwiedzania, nie tylko swoich bliskich, ale też groby znanych osób, podziwiając piękno nagrobnej architektury.
W opisanych wycieczkach po Krakowie uczestniczyło 12 – 18 członków UTW. Mam nadzieję, że był to czas spędzony pożytecznie i ze sporą dozą edukacji.
Anna Płachta
SENIOR Z KULTURĄ I HISTORIĄ ZA PAN BRAT.
Pierwszy etap wycieczki: Krzyżtopór - ruiny powstałej w latach 1621-1644 rezydencji pałacowej otoczonej fortyfikacjami bastionowymi położonej w miejscowości Ujazd w województwie Świętokrzyskim.
Była to jedna z największych magnackich budowli pałacowych w Europie przed powstaniem Wersalu.
Fundatorem był Krzysztof Ossoliński, który zmarł rok po ukończeniu budowy pałacu.
W 1655 r pałac został zajęty przez Szwedów.
Pałac był zamieszkały do roku 1770, kiedy to został spalony przez wojska rosyjskie podczas obrony przez zwolenników konfederacji barskiej.
Po drugiej wojnie światowej zamek został przejęty przez Skarb Państwa.
Od roku 2018 Krzyżtopór ma status pomnika historii.
Obecnie jest restaurowany do stanu ruin. Dokonano adaptacji pomieszczeń na potrzeby ruchu turystycznego w bastionie ,, Smok".
Drugi etap wycieczki: Sandomierz. Po 40 km przejeździe znaleźliśmy się w tym mieści, gdzie po wejściu do miasta Bramą Opatowską natrafiliśmy na grupę realizującą film Ojciec Mateusz. Ekipa była na tyle miła, że mogliśmy uwiecznić tą chwilę z jednym z aktorów.
Po obiedzie i odpoczynku w Caffe Lunch wyruszyliśmy na zwiedzanie miasta, zaczynając od słynnych Podziemi Sandomierskich. Trasa liczy 360 schodów, co w efekcie dało się odczuć w nogach, ale warto było.
Następnym punktem programy było Muzeum w Domu Jana Długosza.
Zbiory, które tam są zgromadzone są perełkami sztuki sakralnej na przestrzeni wieków.
Po nasyceniu naszych oczu tymi cudeńkami mieliśmy przyjemności zwiedzić Bazylikę Katedralną pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.
O historii i zabytkach opowiadała nam pani przewodnik z Sandomierskiego PTTK.
Po tylu wrażeniach spotkaliśmy się na małej czarnej w jednej z sandomierskich kawiarni, po czym nadeszła chwila powrotu do Dobczyc.
Halina Twardosz-Lenart
29 kwietna br. słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Dobczycach wysłuchali kolejnego wykładu dot. historii sztuki. Tym razem Wykładowczyni –Pani Adrianna Gajdziszewska wprowadziła nas w tajemniczy świat Leonarda da Vinci, a dokładnie Leonarda di ser Piero z miejscowości Vinci.
Urodził się Leonardo 15 kwietnia 1452 roku w miejscowości Anchiano k. Florencji. Tam też wraz z matką mieszkał przez pierwsze 5 lat życia. Później zamieszkał z ojcem w Vinci właśnie. Jako nieślubne dziecko nie mógł uczyć się tradycyjnie w szkole. Pobierał naukę w domu, a właściwie był samoukiem. Ojciec, dostrzegając jego talent, umieścił dziesięcioletniego syna w pracowni malarskiej Andrei del Verrocchio, aby tam pobierał lekcje rysunku. Jak na czeladnika przystało Leonardo zaczynał z pozycji „przynieś, wynieś, pozamiataj”. Stopniowo jednak został dopuszczony do domalowywania elementów na obrazach nauczyciela. W końcu oceniając anioła domalowanego przez Leonarda na obrazie "Chrzest Chrystusa” (nb. drugiego anioła malował inny uczeń Andrei –Boticelli) Andrea del Verrocchio stwierdził, że uczeń przerósł mistrza i sam zaprzestał malowania, poświęcając się odtąd rzeźbie.
Leonardo rozpoczął własną działalność malarską w ramach tzw. I okresu florenckiego. Aby móc pracować jako samodzielny, niezależny artysta wstąpił do florenckiego Bractwa św. Łukasza (taki ówczesny związek zawodowy malarzy). Z tego okresu pochodzi znakomite dzieło „Portret Ginevry Benci”. Leonardo stosował nowatorskie dla renesansu techniki. Poza tradycyjną temperą wprowadzał również farby olejne. I tu ciekawostka. Farby te rozprowadzane były na obrazie palcami. I nie mamy wprawdzie udokumentowanego autoportretu Mistrza, ale mamy za to jego odciski palców.
Z dworu Medyceuszy przeniósł się Leonardo do Mediolanu na dwór Ludwika Sforzy, rozpoczynając w swojej twórczości I okres mediolański. Na dwór przyjęty został pierwotnie jako muzyk, ale jako artysta wszechstronny pisał również bajki (tłumaczone np. przez Leopolda Staffa), konstruował machiny wojenne, a nawet projektował miasta idealne, z korytarzami powietrznymi zapobiegającymi rozprzestrzenianiu się zarazy. To w tym okresie powstał portret Cecylii Gallerani „ Dama z gronostajem”, który możemy podziwiać w Muzeum Czartoryskich w Krakowie. To również na zlecenie Ludwika Sforzy powstała „Ostatnia wieczerza” –obraz malowany temperą i olejem na ścianie refektarza klasztoru dominikanów w Mediolanie. Zastosowana technika malarska sprawiła, że obraz ten uległ znacznym uszkodzeniom. To z tego powodu właśnie współcześni doszukują się w nim różnych podtekstów.
Po okresie mediolańskim Leonardo da Vinci powrócił do Florencji (II okres florencki). Tu spotkał się z Michałem Aniołem. Panowie nie darzyli się jednak sympatią (jak na wielkich artystów przystało) i nie stworzyli żadnego wspólnego dzieła. Za to Leonardo namalował chyba najsłynniejszy swój obraz „Mona Lisę”. Portret przedstawia Lisę Gherardini –żonę Franceska del Gioconda, a namalowany jest farbą olejną na desce i jest typowy dla portretu renesansowego. Leonardo zastosował tu nowatorską technikę „sfumato” –płynne przechodzenie między kolorami.
Po II okresie florenckim Leonardo powrócił do Mediolanu, gdzie m.in. powstał obraz „Święta Anna Samotrzeć”. Tam też Leonardo skupił się na badaniu anatomii ludzkiego ciała, wykonując potajemnie sekcje zwłok.
W życiu Leonarda da Vinci był jeszcze okres rzymski obejmujący lata 1513-1516, w którym to okresie pracował dla Medyceuszy. To w Rzymie właśnie trzymał w pudełku pod łóżkiem jaszczurkę z przyprawionymi skrzydłami, którą straszył znajomych. I w tym właśnie okresie powstał tajemniczy „Jan Chrzciciel”.
Po okresie rzymskim Leonardo da Vinci przeniósł się do Francji, gdzie zmarł 2 maja 1519 roku.
Nie da się ukryć, że Leonardo da Vinci to pełen tajemnic Mistrz i Geniusz, którego prace zadziwiają i frapują również współcześnie.
Barbara Simon