Dzikowy skarb

Dnia 11 października wyruszyliśmy na wycieczkę „Szlakiem legendarnego Dzika”,  sponsorowaną przez Gminę i Miasto Dobczyce.

Wyruszyliśmy z dawnego królewskiego grodu przez wieś Stadniki, której historię przybliżyła nam przewodniczka. W centrum wsi górują zabudowania Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów wybudowane w 1948 roku, a po drugiej stronie drogi stoi Szkoła Podstawowa im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego.

Szukając śladów dawnego osadnictwa, o których pisze w swojej książce „Dzikowy skarb” Karol Bunsch, opisując grodzisko a raczej zamek rycerski, zajechaliśmy na platformę widokową w Gruszowie, aby poszukać wzrokiem, gdzie mógł znajdować się ten obiekt.

Widok  jest bardzo rozległy. Obejmuje szczyty Beskidu Wyspowego (Śnieżnicę, Mogielicę, Łopień, Kostrzę), Beskidu Makowskiego (Kamiennik, Łysinę, Lubomir) a nawet Tatry. Panorama zdominowana jest przez Pasmo Cietnia z charakterystycznym Grodziskiem (618 m n.p.m.). Pasmo otoczone jest prawymi dopływami rzeki Raby, Krzyworzeką i Stradomką.

Na szczycie góry znajdował się wczesnośredniowieczny gród – zamczysko. Może tam tytułowy Dzik, z wyjętego spod prawa łotrzyka, stał się poważnym władyką  i założył swoją siedzibę?

Przejechaliśmy przez Mierzeń, oglądając zabytkowy dwór Jana Banacha, prekursora sadownictwa w tych okolicach.

Następnym przystankiem był skalny grzyb w przysiółku nazywanym Bigorzówka. Powstał w jednolitej ławicy piaskowca ciężkowickiego wskutek wietrzenia intensywniejszego w dolnej części. W Zegartowicach grzyb nazywany jest „wylizanym kamieniem”. Legenda mówi, że został wylizany przez panny, chcące wydać się za mąż. Możliwe, że tutejsze kobiety wykorzystywały go do szorowania garnków z sadzy. Zeskrobywały kamień, a że nie mogły dosięgnąć wyżej – skrobały u dołu, formując kształt grzyba. Inne podania mówią o ostrzeniu kos i noży o dolną część kamienia.

Jechaliśmy też piękną doliną rzeki Stradomki do Krzesławic, gdzie znajduje się „Diabelski kamień” i pustelnia św. Benedykta. Całość tego obszaru obejmuje Park Kulturowy „Dzikowy Skarb” –  projekt Gminy Raciechowice.

Diabelski kamień to ogromny głaz znajdujący się u wschodnich podnóży Grodziska. Skała ma imponujące rozmiary – ok. 65 m długości, do 12 m szerokości i 17 – 25 m wysokości     i naprawdę robi wrażenie. Jej powierzchnia ma niejednolitą formę – występują tu liczne wnęki i pęknięcia, widocznych jest też 5 ciemniejszych zagłębień. Według lokalnych podań są to ślady czarcich pazurów. „Diabelski kamień” sąsiaduje z „Pustelnią Szczyrzycką”, którą do niedawna zamieszkiwali pustelnicy z klasztoru w Szczyrzycu.

Obok diablego kamienia stoi także neogotycka, drewniana kaplica św. Benedykta, wzniesiona w 1886 r.

Deszczyk uniemożliwił nam spacer na Grodzisko. Pojechaliśmy do karczmy „Maria” w Szczyrzycu na piwa warzone według tradycyjnych receptur cystersów. Jeżeli ma się do wyboru 19 rodzajów piw to decyzja jest trudna! Prostszym wyborem jest kawa.

Tę ciekawą i pełną interesujących informacji o naszej okolicy wyprawę przygotowała i prowadziła nasza koleżanka, przewodnik terenowy Teresa Pytlak, która jest również autorką powyższej relacji z wycieczki.

   Inauguracja Jubileuszowego Roku Akademickiego 2022/2023

                                         10 lat Stowarzyszenia UTW w Dobczycach

Uroczystość rozpoczęła Prezes Stowarzyszenia Pani Wanda Balcerzak – Żółtowska. Przywitała licznie przybyłych gości, wśród których znaleźli się: Burmistrz Miasta i Gminy Dobczyce Tomasz Suś, Przewodnicząca Rady Miejskiej i Gminy Małgorzata Jakubowska, wiceprzewodniczący Rady Starostwa Powiatowego Tadeusz Bochnia, opiekun UTW w Dobczycach z ramienia Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie prof. dr hab. Kazimierz Wiech, prof. dr hab. Uniwersytetu Warszawskiego Wiesław Władyka, prof. dr hab. Laszlo Nagy, Dyrektor RCOS Andrzej Topa i pracownicy placówki, Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Dobczycach Paweł Piwowarczyk i jej pracownicy, Dyrektorka Szkoły Muzycznej I Stopnia w Dobczycach Magdalena Irzyk, nauczyciele szkoły, chór i soliści, przedstawiciele organizacji pozarządowych z terenu gminy, delegacje UTW z Wieliczki, Wadowic, Kalwarii Zebrzydowskiej oraz gospodarze- słuchacze UTW Dobczyce.

Uroczystość uświetnił chór szkoły muzycznej , który odśpiewał hymn Gaudeamus igitur, a wspaniałe solowe popisy dali młodzi wirtuozi: pianistka, trębacz i skrzypaczka.

Następnie założycielka Stowarzyszenia UTW w Dobczycach i jego wieloletnia prezes Pani Stanisława Błaut przedstawiła najważniejsze wydarzenia z historii Stowarzyszenia UTW:

- lipiec 2013 r. gromadzenie wymaganych dokumentów, opracowanie statutu, co zostało dokonane przez Teresę Szczepkowską, Janinę Dulską i Stanisławę Błaut, - 14 października 2013 r.- rejestracja Stowarzyszenia przez Sąd Rejonowy w Krakowie,

- 27 listopada 2013- pierwsza inauguracja działalności Stowarzyszenia UTW.

Pani Błaut podkreśliła ogromną pomoc w przygotowaniach do inauguracji pracownic Miejskiej Biblioteki Publicznej i jej dyrektora Pawła Piwowarczyka. Przypomniała ówczesnych gości: posłankę Sejmu RP Elżbietę Achinger, wicestarostę Tomasza Susia, burmistrza Marcina Pawlaka, dyrektora MGOKiS Andrzeja Topę, dyrektora biblioteki Pawła Piwowarczyka oraz wicedyrektorek gimnazjum Mariolę Dudę i szkoły podstawowej Mariolę Grandys. Zaznaczyła, że uniwersytet działał w znacznej mierze dzięki wolontariuszom, nauczycielom, wykładowcom, instruktorom, czego przykładem jest pierwszy wykład o historii uniwersytetów wygłoszony społecznie przez prof. dr hab. Zdzisława Pietrzyka dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej. Na drugą kadencję do zarządu weszła Anna Płachta. Dzięki jej staraniom została nawiązana współpraca i podpisano Porozumienie z Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie, który objął nad naszym UTW patronat, w wyniku czego poznaliśmy wspaniałego, cudownego opiekuna i wykładowcę prof. dr hab. Kazimierza Wiecha. Do dziś Pan Profesor wygłasza nam wykłady i organizuje autorskie wycieczki. Pani Stanisława przypomniała trudny okres pandemiczny i wyraziła uznanie dla pani Stanisławy Błaszak, która w tym okresie pełniła funkcję prezesa UTW i z pełnym zaangażowaniem, dużym nakładem pracy organizowała dostępną i możliwą w okresie "zamknięcia" aktywność dla słuchaczy.

Działalność Uniwersytetu i wszystkie wydarzenia są skrupulatnie archiwizowane od jego początków do dnia dzisiejszego w Kronice UTW, z której można skorzystać na stronie internetowej UTW Dobczyce.

Na zakończenie Pani Błaut przytoczyła słowa jednego z bohaterów Empuzjona Olgi Tokarczuk: "(...) każdy z nas osiąga określony pułap swoich możliwości i od tego momentu przestaje się rozwijać. (...) Zatrzymujemy się na swojej drodze. Jednym to się zdarza w połowie życia, innym zaraz po ukończeniu szkoły. Jeszcze inni, ale to rzadkość, rozwijają się do późnej starości, a właściwie do samej śmierci." i życzyła, abyśmy należeli do tych, którzy stanowią tę niezwykłą rzadkość.

Z kolei prof.dr hab. Wiesław Władyka wygłosił interesujący wykład, poruszający bardzo istotny aktualnie problem "Obywatel wobec mediów w Polsce - jak się kontaktować i jak być na nie odpornym". Profesor rozpoczął od faktu, że media są lustrem rzeczywistości, kontaktem z tą rzeczywistością. Media jednak bywają niebezpieczne, bo manipulują odbiorcą. Subiektywnie i interesownie przedstawiają rzeczywistość. Dziś najłatwiej dostępnym i wszechobecnym medium jest internet - luźny strumień wiadomości, przez co narzędzie doskonałe, ale bardzo niebezpieczne. Szczególnie dla młodych, którzy wprawdzie są pod dyktatem rodziców, ale do granicy tego dyktatu - matury. Stąd pomysł wprowadzenia w szkołach średnich medioznawstwa. Ważnymi pytaniami dotyczącymi analizy każdego medium są: kto i co mówi, kogo reprezentuje i kto mu płaci. Następnie wykładowca przeszedł do rozważań dotyczących ważnego medium jakim jest gazeta, czasopismo. Po co powstaje gazeta? Na przykładzie "Faktu" i "Polityki" wykazał, że ta pierwsza to komercja, sensacja, awantura, zarabianie pieniędzy, a ta druga powstała głównie dla treści, dla idei. Musimy nauczyć się czytać i słuchać tego, co media nam przekazują, aby się ustrzec manipulacji. W dalszej części była mowa o pracy redakcyjnej nad powstaniem czasopisma na przykładzie "Polityki" i ogromnym zasięgu telewizji i radia, które powinny pełnić misję kulturową, edukacyjną i obsługiwać wydarzenia.

Następnie głos zabrał Burmistrz Miasta i Gminy Tomasz Suś, który pogratulował Jubileuszu i życzył dalszej wspaniałej pracy i sukcesów. Przedstawił też propozycję konkursu na zdjęcia miejscowości gminy "Każda miejscowość ma swoją pocztówkę". Termin - wrzesień 2023. Pomysł spotkał się z uznaniem i akceptacją zgromadzonych.

Oficjalną część Jubileuszu zakończył swoim wystąpieniem Profesor Kazimierz Wiech, który przekazał życzenia sukcesów od Rektora Profesora UR dr hab. inż. Sylwestra Tabora. Nasz Pan Profesor podkreślił, że okres siedmiu lat współpracy z nami był wspaniały i wyraził uznanie dla Pań Stanisławy Błaut i Anny Płachty za ich pracę i zaangażowanie w działalność Uniwersytetu.

W serdecznej atmosferze udaliśmy się na poczęstunek i koleżeńskie pogaduszki. Podziękowania należą się koleżankom, które upiekły pyszne ciasta: Janinie i Józefie Żóławińskim, Stanisławie Błaszak, Janinie Lichoń, Barbarze Niewitale, Wandzie Michalak, Marii Grzegorzak, Marii Płachcie, Zofii Choróbskiej.

                                                                                             Ewa Kozłowska   

                                                                                                04.10.2022

Wycieczka do Wysowej

    W ramach zadania „Sprawny i świadomy Senior” realizowanego przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego spędziliśmy 20 i 21 września cudowne dni w Wysowej. Położona w powiecie gorlickim w zachodniej części Beskidu Niskiego wieś jest klimatycznym uzdrowiskiem chętnie odwiedzanym przez turystów i kuracjuszy ze względu na piękne położenie, lecznicze źródła i bogatą ofertę zabiegów leczniczych.

    Zamieszkaliśmy w Ośrodku Uzdrowiskowym Biawena. Głównym celem pobytu były warsztaty świadomego oddychania w plenerze.

    Zajęcia relaksacyjno – oddechowe, ruchowe i nordick – walking profesjonalnie prowadziła nasza instruktorka Magdalena Pytko.

    Niewątpliwą atrakcją była możliwość skorzystania w pierwszym dniu pobytu ze strefy spa, w której mogliśmy szczególnie korzystnie dla zdrowia oddychać w solnej strefie.

    Poznaliśmy również uzdrowisko i jego zasoby podczas spaceru z miejscową przewodniczką. Zwiedziliśmy w Kwiatoniu Cerkiew św. Paraskewy, dawnej łemkowskiej świątyni greckokatolickiej.

    Spędzone wspólnie dni, pełne intensywnych ćwiczeń, kilometrowych spacerów, relaksu i wspaniałego humoru , kolejny raz były dowodem, że jesteśmy świetnym zespołem lubiących ze sobą przebywać ludzi. Brawo my!

    Bardzo dziękuję w imieniu wszystkich tym, dzięki którym mogliśmy znowu pobyć ze sobą, czyli organizatorom wyjazdu - naszej prezes Wandzie Balcerzak - Żółtowskiej, skarbnikowi Teresie Michałowskiej i sekretarzowi Janinie Lichoń.

                                                                                                                             Ewa Kozłowska

Gościmy UTW z Wieliczki

             21 czerwca br. gościliśmy koleżanki i kolegów z zaprzyjaźnionego wielickiego UTW. Spędziliśmy wspólnie sympatyczny i owocny, zarówno dla duszy jak i ciała, czas. 

              Organizatorami spotkania byli: pani Elżbieta Achinger (UTW Wieliczka), pani Janina Lichoń (SUTW Dobczyce) i pan Marek Gabzdyl (UGiM Dobczyce).

             Wszyscy słuchacze obu uniwersytetów, w dwóch grupach, zwiedzili jedyne takie w Małopolsce Centrum Edukacji Przeciwpożarowej, po którym oprowadzał młody strażak. Zwiedzający zgodnie stwierdzili, że centrum jest chlubą Dobczyc i miasto zasłużenie może szczycić się taką placówką.

              Pod opieką panów przewodników Piotra Przęczka i Marka Gabzdyla zwiedziliśmy królewski zamek i skansen, największą atrakcję Dobczyc. Oprowadzani przez bogatych w nieprzeciętną wiedzę przewodników poznaliśmy historię zabytku, jego okolic i zasłużonych dla jego odbudowy mieszkańców, z których najważniejszym pasjonatem, w pełni oddanym misji rekonstrukcji obiektu, był uhonorowany wyróżnieniem „Zasłużony dla Ziemi Dobczyckiej”, Władysław Kowalski.

              Nasyceni wiedzą udaliśmy się do restauracji „Jałowcowa Góra”, gdzie czekał na nas poczęstunek – grillowane kiełbaski i napoje a także pyszne jagodzianki z miejscowego „Złotego Kłosa”.

             W świetnych humorach spędziliśmy czas na rozmowach i integracji z gośćmi. Bardzo cieszyło, że żegnani przez nas goście byli bardzo zadowoleni z pobytu w Dobczycach. Obiecali też, że wkrótce spotkamy się w Wieliczce. A więc do zobaczenia.

                                                                                                                                                         Ewa Kozłowska

 W dniu 28 maja 2024r wykład wygłosił prof. dr hab. Tadeusz Gadacz, który był pierwszym  asystentem i doktorem ks. prof. Józefa Tichnera.  

Tematem wykładu była "O myśleniu w czasach bezmyślności".

Myślenie wydaje nam się tak oczywiste, codzienne, że nie zwracamy na nie uwagi.  Już Arystoteles porównał myślenie z oddychaniem. Stwierdził, że człowiek bezmyślny jest w równym stopniu martwy, co ciało pozbawione oddechu. 

Człowiek, który myśli właściwie, żyje na wyższym poziomie. 

Dzisiaj, w dobie rozwoju nowych technologii i szerokiego dostępu do wiedzy, doświadczamy braku krytycznego myślenia, naiwności, kwestionowania naukowych  autorytetów np. dotyczących szczepionek. W internecie pojawiają się różnego rodzaju twory  kształtujące naszą rzeczywistość. 

  Natura dała nam potencjał intelektualny. Intelekt ma charakter narzędziowy, odnosi się  do zdolności uzyskania i wykorzystania wiedzy, rozumienia myśli. 

Dzięki intelektowi stworzyliśmy dzieła, które są naszą chlubą, ale również takie, które są  przekleństwem tego świata. Wiedza jest źródłem władzy, otwiera szerokie możliwości dające przewagę i panowanie nad światem . 

  Nie możemy sprowadzać myślenia do czynności intelektu.  

Od intelektu należy odróżnić rozum. 

Każdy z nas ma jakieś przekonania, czasami nazwane wiarą. Nie ma ludzi niewierzących.  Każdy w coś wierzy. Różnimy się przedmiotem wiary, przekonaniami, poglądami.  Przekonania są kształtowane przez źródła uniwersalne, takie jak; 

– epoka historyczna ( dziś żyjemy w okresie postmodernizmu ) 

– kultura, język ( żyjemy w epoce obrazu, a nie słowa, co ma bardzo negatywny  wpływ na nasze postrzeganie świata)  

Czynniki indywidualne kształtujące przekonania to: 

– tradycja ( myślimy w tradycji w jakiej zostaliśmy wychowani, wykształceni) – zdarzenia ( przypadkowe zdarzenia próbujemy racjonalizować ) 

– wolność (czynnik, na który mamy wpływ) 

To nasza wola decyduje co jest dobre, a co złe. 

Przekonania są bardzo ważne, bo tworzą istotę naszej tożsamości.  

Posiadając zbyt mocne przekonania stajemy się dogmatykami. Dogmatyzm zabija  myślenie, może przekształcić się w fanatyzm. 

Natomiast zbyt słabe przekonania powodują, że stajemy się cynikami, którzy zmieniają  swoje poglądy w miarę potrzeb „jak wiatr zawieje”.  

 Różnica między intelektem a rozumem.   Intelekt nie jest ani dobry ani zły. Jest to procedura racjonalna, która jest neutralna  w stosunku do wartości i etyki. Intelekt myśli dobrze, gdy działa sprawnie i szybko. Jeżeli mówimy; myśleć dobrze to musimy rozróżnić intelekt od rozumu.  Myślenie dobre, to kierowanie się dobrem, wymiarem etycznym 

Intelekt zajmuje się fragmentem rzeczywistości, zaś rozum myśli całościowo.  Rozum dociera do istoty rzeczy, intelekt działa tylko powierzchownie. Rozum potrzebny  jest człowiekowi do ocenienia wymiaru etycznego, czy coś jest dobre, czy złe.   Myślenie rozumne doprowadziło do pojęcia dobromyślności, które dla Pana prof.  jest synonimem etyki myślenia. 

Dobromyślność jest tożsama z rozumem. Myślenie potrzebuje dobra, a dobro potrzebuje  myślenia . Nie ma dobra bez myślenia  

Niebezpieczne dla nas jest rozejście się rozumu i intelektu. Wtedy popadamy w  alienację. Alienacja polega na tym, że tworzymy instytucje, twory, technologie, nad którymi później nie umiemy zapanować. Np. wyprodukowanie bomby atomowej. 

 Aspektem alienacji jest dominacja życia materialnego nad wymiarem duchowym.  Dominacja rzeczy prowadzi do dominacji posiadania nad byciem. 

Kiedyś najważniejsze było kim jesteśmy. Dziś ważniejsze jest co posiadamy, jakie mamy  kompetencje, umiejętności . Nie cenimy ludzi za to kim są, tylko za to co posiadają.  Następnym aspektem jest rozpad więzi społecznych. Coraz rzadziej się spotykamy,  rozmawiamy ze sobą . Korzystając z nowych technologii, prawie wszystkie sprawy  możemy załatwić online, nie musimy kontaktować się, rozmawiać z ludźmi.  Dają do myślenia przykłady podane przez wykładowcę robotów zastępujących ludzi, Sanktus - robot pomagający samotnej osobie w modlitwie ( w każdej religii) oraz  robot do ostatecznego pożegnania, który pomaga nam odejść z tego świata.  Nie ma ludzi, rozmów, bliskości, emocji. 

  Kolejnym przejawem alienacji jest otaczanie czcią produkcji i konsumpcji . Jesteśmy  zafascynowani samym kupowaniem, nie zastanawiamy się nad koniecznością zakupu.  W świecie produkcji i konsumpcji, człowiek stał się przedsiębiorstwem, a jego życie to  kapitał, który musi odpowiednio zainwestować. Jak inwestycja się powiedzie, to  odniesie sukces.  

Sukces teraz jest ważniejszy od szczęścia. Rzadko pytamy czy jesteśmy szczęśliwi,  częściej jakie mamy osiągnięcia. Sukces i szczęście to nie to samo. 

  Wykładowca uważa, że bardzo ważne jest kształceniu rozumu, uczenie myślenia  i szacunku do rozumu. To zadanie powinno być realizowane przez szkolnictwo wyższe ( do którego nasze UTW też zaliczamy � �). 

  Anna Różycka