Wycieczki po Krakowie

W ostatnich trzech miesiącach odbyliśmy cykl wycieczek po Krakowie ze znaną nam przewodniczką p. Małgorzatą Leks.

I – Kościół Bożego Ciała i Muzeum Żydowskie

W dn. 24.02 25. poszliśmy do kościoła kanoników laterańskich, który ufundował król Kazimierz Wielki w 1340r. Budowę ukończono w 1401r., w tym czasie powstawało nowe miasto – Kazimierz (później dzielnica Krakowa). Kościół jest duży, 3-nawowy, bogaty w wiele zabytków. Są to Ołtarz Główny wysoki na 21m, rzeźbione stalle z figurami świętych i apostołów z wyszukaną ornamentyką. Obraz do ołtarza głównego namalował T. Dolabella. Przedstawia Narodzenie Chrystusa. Ambona zbudowana w kształcie łodzi, w nawach bocznych liczne kaplice i ołtarze. Są w trakcie renowacji i przybierają wspaniały wygląd. W kościele znajdują się relikwie świętych i błogosławionych: Stanisława Kaźmierczyka, Jana Pawła II, Stefana Wyszyńskiego i Andrzeja Boboli. Na zewnątrz jest cmentarz pasyjny, góra Oliwna i Golgota. Kościołem zarządzają kanonicy laterańscy mieszkający w sąsiadującym klasztorze.

Następnie udaliśmy się do Muzeum Żydowskiego przy ul. Szerokiej na Kazimierzu. Była to dzielnica w większości zamieszkiwana przez Żydów. Muzeum powstało po II wojnie światowej dla upamiętnienia Holocaustu. W zbiorach zawarta jest 800-letnia historia Żydów na terenie Polski. Są tam wystawy stałe i czasowe. Widzieliśmy duże zbiory eksponatów: szat, naczyń, sprzętów, pism, fotografii. Poznaliśmy opisy obrzędów dotyczących życia, inicjacji religijnej i śmierci. Muzeum to pokazuje znaczącą obecność Żydów na ziemiach Polski.

II – Galeria Sukiennice

11 marca odwiedziliśmy galerię malarstwa w Sukiennicach.

Sukiennice – nazwa od handlu suknem, jako budynek handlowy zostały zbudowane w XIII w. potem je rozbudowano a wygląd ostatecznie ukształtował się w XVI w. Przybrały wówczas styl renesansowy. Pod koniec XIX w. - w 1883 roku utworzono tam decyzją Rady Miasta pierwsze na ziemiach polskich Muzeum Narodowe. Na parterze nadal były sklepy a na I piętrze powstały 4 sale z dziełami malarzy i rzeźbiarzy.

Ekspozycje:

1. Sala Bacciarellego – obrazy okresu Oświecenia, głównie portrety, w tym króla St. A. Poniatowskiego, pod którego patronatem powstawały. Przeważała ciemna tonacja w kolorystyce.

2. Sala Michałowskiego – dzieła z okresu romantyzmu, m.in. P. Michałowskiego, H. Rodakowskiego, A. Grottgera. Jest tam także portret H. Modrzejewskiej autorstwa T. Ajdukiewicza.

3. Sala Siemiradzkiego – II poł. XIX w. Tutaj przeważa malarstwo Jana Matejki. Są to wielkie formaty obrazów: Pochodnie Nerona, Hołd Pruski, Bitwa pod Racławicami a także mniejsze, takie jak Wernyhora.

4. Sala Chełmońskiego – przeważa realizm i polski impresjonizm. Widzimy tu obrazy J. Malczewskiego, m.in. Malarczyk, Śmierć Ellenai a także J. Chełmońskiego słynną „Czwórkę”. Mroczny, ciemny „Szał” Wł. Podkowińskiego przyciąga wzrok. W tej sali są też ekspozycje rzeźby takie jak „Dziewczyna i chłop z Bronowic” H. Gierymskiego oraz „Gladiator”. Warto raz na jakiś czas wstąpić do Galerii Sukiennice, aby nacieszyć się pięknem eksponowanych dzieł.

III – Szlak teatralny

W dniu 14.04.25. przeszliśmy z p. M. Leks szlakiem teatrów krakowskich.

1. Rozpoczęliśmy spacer od Teatru J. Słowackiego. Powstał na miejscu kościoła św. Ducha i szpitala Duchaków. Otwarcie nastąpiło w 1893r. pod nazwą Teatru Miejskiego. Jest to najpiękniejszy teatr w Krakowie. Zaprojektowany był przez J. Zawiejskiego i miał oświetlenie elektryczne jako pierwszy budynek w Krakowie. Od 1909r. nadano mu imię J. Słowackiego. Przed wejściem stoi pomnik A. Fredry. St. Wyspiański chciał być dyrektorem, ale przegrał z L. Solskim. Wystawił jednak tutaj wiele dramatów, m.in. Wesele, Noc listopadową i inne. Projektował też scenografie i kostiumy a także słynną do dzisiaj kurtynę. Wokół teatru skupiało się środowisko artystyczne Krakowa. W tamtym czasie występowali tutaj Irena i Ludwik Solscy, W. Siemaszkowa, M. Tarasiewicz. Konkurował też z teatrem lwowskim, ale Kraków był wówczas miastem prowincjonalnym. Po II wojnie światowej rozpoczynali tu karierę: H. Gryglaszewska, M. Stebnicka, A. Śląska, A. Hanuszkiewicz, G. Holoubek czy T. Łomnicki.

Po latach słabszych obecnie Teatr J. Słowackiego pod dyrekcją K. Głuchowskiego wystawia wybitne spektakle: Dziady, Wesele, Rok 1989, Wyspiański umiera, na które trudno kupić bilety.

2. Jama Michalika – Kabaret literacko – artystyczny działający w latach 1960 – 90, nawiązywał on do Zielonego Balonika działającego na początku ub. wieku. Funkcjonuje obecnie jako kawiarnia z okazjonalnymi występami.

3. Piwnica Pod Baranami – założona w latach 50-tych XX w. przez P. Skrzyneckiego w podziemiach Pałacu pod Baranami, który obecnie w większości zajmują sale kina Pod Baranami. Była tam najsłynniejsza scena kabaretowa w latach 1960 - 90, w której występowało wielu artystów, m.in. E. Demarczyk, L. Długosz, Z. Wodecki, A. Szałapak. Po śmierci Skrzyneckiego kabaret i Piwnica podupadły i nie wróciły już do dawnej świetności.

4. Teatr Rapsodyczny – na terenie Collegium Maius, działał w okresie przedwojennym i w czasie wojny. Grał w nim m.in. Karol Wojtyła. Występy były na dziedzińcu.

5. Teatr Stary – powstał w XVIII w. jako teatr miejski, przemianowany później na Teatr Stary. Upadek i odrodzenie nastąpiły w XX w. Czasy świetności to lata 60-te i 70-te. Spektakle tworzyli wybitni reżyserzy: A. Wajda, K. Kieślowski, K. Swinarski, J. Grzegorzewski. Były to Dziady, Noc listopadowa, Zbiegiem lat, z biegiem dni, Antygona. W latach 80-tych St. Radwan – reżyser i kompozytor był twórcą przedstawień: Zbrodnia i kara, Hamlet, Idiota.

W 1991r. Uzyskał status Teatru Narodowego a w 2001r. imię Heleny Modrzejewskiej. Grali tu słynni aktorzy: J. Bińczycki, J. Trela, J. Stuhr, D. Segda, A. Dymna, A. Radwan, T. Budzisz – Krzyżanowska i inni. Niektórzy z nich grają do dzisiaj.

Spacer szlakiem teatralnym był bardzo ciekawy, w dodatku sprzyjała nam piękna pogoda.

IV – Cmentarz Rakowicki

Kolejną wycieczką w dniu 12 maja 2025r. był spacer po największej nekropolii Krakowa. Cmentarz założony w 1801-2 roku. Był założony za miastem, nazwa pochodzi od wsi Rakowice. Wielokrotnie powiększany zajmuje 42 ha, znajduje się tutaj 75 tys. grobów. Rozplanowany przez G. Kremera, w centralnym miejscu umieszczono kaplicę zbudowaną w latach 1861-62. Jako pomnik kultury narodowej i miejsce spoczynku zasłużonych osób oraz sztukę nagrobną wpisany do rejestru zabytków. Do powierzchni cmentarza cywilnego włączono w 1920r. Cmentarz wojskowy, gdzie spoczywają żołnierze różnych narodowości.

Na cmentarzu znajdują się groby – kaplice, które świadczą o zamożności i znaczeniu pochowanych tam osób. Częste symbole nagrobne to anioły z makowinkami, złamane drzewo i bluszcz. Przy głównych alejkach są groby rodziny Estreicherów, Kossaków, Józefa Dietla, rodziny Stuhrów. Jan Matejko miał życzenie być pogrzebanym na rozstaju dróg i jego grobowiec znajduje się na skrzyżowaniu głównych alei. Spoczywa tu także H. Modrzejewska, chociaż zmarła w USA, jej ciało sprowadzono do Polski. Często odwiedzanym grobem jest miejsce pochówku rodziców i brata Jana Pawła II. Dużą grupę stanowią grobowce zakonów: dominikanów, jezuitów, także zakonów żeńskich. Bardzo wymowny i poruszający jest Krzyż Katyński opleciony rękami zabitych oficerów.

W alei zasłużonych pogrzebano wielu znanych krakowian m.in.: gen. A. Studziński, P. Skrzynecki, L.J. Kern, M. Grechuta, J. Bińczycki, J. Jarocki, E. Demarczyk. Na tym cmentarzu spoczywają także W. Szymborska i Z. Wodecki.

Cmentarz Rakowicki to miejsce do wielokrotnego odwiedzania, nie tylko swoich bliskich, ale też groby znanych osób, podziwiając piękno nagrobnej architektury.

W opisanych wycieczkach po Krakowie uczestniczyło 12 – 18 członków UTW. Mam nadzieję, że był to czas spędzony pożytecznie i ze sporą dozą edukacji.

                                                                                                                            Anna Płachta