Wykład prof. dr hab. Andrzeja Zolla pt. „O Konstytucji”

     W dn. 22.11.22. mieliśmy zaszczyt gościć na naszym UTW wybitnego prawnika - b. Prezesa Trybunału Konstytucyjnego i b. Rzecznika Praw Obywatelskich – Andrzeja Zolla.

     I Konstytucję uchwalił polski Sejm 3 maja 1791 roku i chociaż nie miała okazji naprawdę wejść w życie z powodu trudnej sytuacji politycznej (konfederacja Targowicka, kolejne rozbiory), to do czasów dzisiejszych jest ważnym punktem odniesienia do prawodawstwa, parlamentaryzmu i walki o niepodległość.

     Kolejną Konstytucję uchwalono po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 21.03.1921r. Została ona napisana w kilkanaście miesięcy, ale też była pechowa, bo w 1926r. nastąpił przewrót majowy i dokonano zmian, które osłabiały demokratyczne zapisy. W kwietniu 1935r. Wprowadzono ustrój autorytarny.

     Po wojnie, w postaci Małej Konstytucji funkcjonowały niektóre zapisy z Konstytucji 1921r. 22.07.1952r. Uchwalono Konstytucję PRL, która powstała w Moskwie i była polityczną deklaracją nowego ustroju. Zawierała mało zapisów o prawach człowieka, nie było niezawisłości sądów i TK.

     Zmiany demokratyczne nastąpiły w wyniku posiedzeń „Okrągłego Stołu” i podjętych tam ustaleń. Odbyły się pierwsze wybory, chociaż nie w pełni demokratyczne, ale rozpoczynające decydujące zmiany w konstytucjonaliźmie i prawodawstwie. Wprowadzono zmiany w obowiązującej Konstytucji: 2-izbowy parlament, urząd Prezydenta i niezależność sądownictwa. Została zmieniona nazwa PRL na Rzeczpospolitą Polską i orzeł na godle otrzymał koronę. Wykreślono sojusz z ZSRR i kierowniczą rolę PZPR. Wprowadzono zapis: RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym prawa obywateli. 01.01.1990r. utworzono Trybunał Konstytucyjny, którego Prezesem został prof. Andrzej Zoll. W 1993r. Zatwierdzono tzw. Małą Konstytucję i rozpoczęły się prace nad obecnie obowiązującą Konstytucją, którą uchwalił Parlament 02.04.1997 i zatwierdzili obywatele w referendum.

     Od kilku lat Konstytucja jest łamana przez Sejm i Prezydenta. Wg art. 7. organy władzy działają na podstawie prawa i w jego granicach. Obywatel może robić to, co nie jest zakazane prawem.

Kontrola władzy jest prowadzona przez niezależne instytucje: sądy, NIK, NBP i RPO.

Obowiązuje trójpodział władzy:

1. władza ustawodawcza: Sejm i Senat

2. władza wykonawcza: rząd i prezydent

3. władza sądownicza

Prezydent ma uprawnienia podpisywania uchwalonych ustaw, wetowania lub skierowania do TK.

Sądy i trybunały mają władzę odrębną i niezależną. W 2017r. Została złamana zasada z art. 187 o powołaniu członków KRS. Obecnie kształt KRS jest sprzeczny z Konstytucją. Skutkiem złamania tej zasady jest powstanie neoKRS i wybranie neosędziów, co stwarza problem z przestrzeganiem praworządności i respektowaniem norm Unii Europejskiej, do której dobrowolnie wstąpiliśmy.

     Podstawowe wartości Konstytucji:

- odniesienie indywidualnej osoby do wolności i praw obywatela oraz niezbywalnej godności każdego człowieka. Godność jest przyrodzona, natomiast wolność może być ograniczona, gdy jest to konieczne.

- Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli. Naród jest zwierzchnikiem Konstytucji a członkiem narodu jest ten, co ma obywatelstwo polskie.

Art. 2 mówi, że obowiązkiem obywateli jest troska o dobro wspólne. Patriotyzm to miłość do ojczyzny, która wyraża się uczciwą pracą, dbałością, przestrzeganiem prawa, ale nie zwalnia też od krytycyzmu wobec nagannych zachowań i działania władz. Patriotyzm nie ma nic wspólnego z nacjonalizmem.

Nie najlepiej jest obecnie ze wspólnotą w naszym kraju. Świadczy o tym niska frekwencja w wyborach, na progu demokracji w 1989r. wyniosła 62% a kolejne wybory nie przyniosły znaczącej poprawy. Słabo rozwija się społeczeństwo obywatelskie, które bardzo sprzyja tworzeniu wspólnoty.

O. Maciej Zięba wyodrębnił 3 filary wspólnoty:

1. AK i jej tradycja

2. Jan Paweł II i jego nauka

3. Solidarność jako ruch społeczny

Niestety, niewiele z tego zostało. AK zastąpili żołnierze wyklęci i promowanie organizacji nacjonalistycznych. Nauki JP II nie były zanadto słuchane ani rozumiane, więc straciły na znaczeniu. Filar Solidarności miał cementować społeczeństwo, ale obecnie podważa się nawet osobę Lecha Wałęsy - jej założyciela i znaczenie Okrągłego Stołu.

     Po ciekawym wykładzie był czas na zadawanie pytań, na które starał się odpowiadać Pan Profesor. Należy dodać, że wykład był wolontaryjny, za co jesteśmy bardzo wdzięczni.

                                                                   Anna Płachta